Historia C.K. Gimnazjum i Liceum
Na rozległym obszarze Galicji, między Nowym Sączem, Tarnowem i Samborem, Jasło było pierwszym miastem, w którym utworzono Gimnazjum. Było to w roku 1868 Utworzenie Gimnazjum było jednym z ważniejszych faktów historii Jasła drugiej połowy XIX wieku, zważywszy na rolę, jaką miało ono odegrać w ostatnim półwieczu niewoli narodowej. Okres autonomii stworzył korzystne warunki polityczne, kulturalne i oświatowe dla rozwoju szkolnictwa, w tym dla Gimnazjum jasielskiego. W roku 1867 rajcy jasielscy, z inicjatywy Józefa Koralewskiego, zasłużonego burmistrza Jasła podjęli uchwałę w sprawie założenia Gimnazjum w Jaśle.
W okresie obejmującym lata 1868 – 1938, gimnazjum jasielskie przechodziło wiele reform. Zmieniła się nie tylko jego nazwa, ale i typ szkoły, a w związku z tym dostosowywano do nich odpowiednie plany i programy nauczania. Dowodem zaufania ze strony władz szkolnych było przyznane od samego początku prawo publiczne. Od roku 1875 stało się bowiem Gimnazjum zakładem państwowym, 8–klasowym o filologiczno – klasycznym kierunku kształcenia.
Gimnazjum jasielskie może poszczycić się w tym okresie sporą liczbą dyrektorów i profesorów, którzy rozbudzali w uczniach szlachetne idee i gorącą miłość do kraju ojczystego, dostarczali młodzieży odpowiedniego zasobu wiedzy oraz wnieśli swój wkład w rozwój badań naukowych i rozwój życia kulturalnego regionu. Dużą pomoc w nauczaniu stanowiły zbiory naukowe, które powiększano z roku na rok. Szkoła posiadała duże biblioteki (profesorską i uczniowską)) liczne eksponaty na naukę geografii, historii, matematyki, śpiewu i rysunków oraz dobre, wyposażone w pomoce naukowe gabinety: fizyczny, przyrodniczy itp.
Struktura społeczna była zróżnicowana. Najwięcej uczniów pochodziło z rodzin chłopskich, następnie urzędniczych, dalej kupieckich i mieszczańskich. W szkole wiele uwagi poświęcano zarówno procesowi nauczania jak i pracy wychowawczej, w kształtowaniu postaw ideowo – wychowawczych. Zwłaszcza jak podkreślał okólnik RSK z 1886 roku „przywiązywania do najdostojniejszej dynastii” Wbrew zaborcy dążenia i myśli młodzieży były uczuciami płomiennego patriotyzmu, a dowodem takiej postawy była praca w tajnych kółkach oraz udział w tajnych organizacjach tj. „Orzeł Biały” „Organizacja Narodowa”. Osiągnięciem tej pracy, która objęła większość szkół średnich było budzenie ducha narodowego, uzupełnienie wykształcenia szkolnego, a także przygotowanie młodzieży do samodzielnego zdobywania wiedzy. Dlatego też z gimnazjum jasielskiego wyszedł bardzo poważny zastęp abiturientów, którzy w późniejszych czasach wyróżnili się jako wybitni uczeni, działacze polityczni oraz wartościowi nauczyciele. Do nich zaliczani są m.in.: Kasper Wojnar, Ignacy Solarz z Ołpin, Kazimierz Weis, Rudolf Weigl, Hugo Steinhaus, Stanisław Pigoń, Stanisław Pawłowski, Stanisław Kadyi, Stanisław Proń czy Marian Gumowski.
Okres 1912 – 1921 należał do najtrudniejszych w rozwoju zakładu. Nie bez wpływu bowiem na działalność szkoły pozostawały takie wydarzenia, jak trwająca w latach 1914 – 1918 wojna światowa, rozpad monarchii austro – węgierskiej oraz powstanie niepodległej Polski. Po wybuchu I wojny światowej i wkroczeniu do Jasła wojsk rosyjskich nauka została przerwana a budynek zajęły oddziały wojskowe, które w znacznym stopniu zdewastowały pracownie przedmiotowe. Dla nadrobienia zaległości spowodowanych przerwą w pracy szkoły w roku szkolnym 1915/16 realizowano program nauczania dwóch lat. W latach 1914 – 1918 służbę wojskową pełniło 262 uczniów, 16 profesorów i dwóch woźnych tutejszego gimnazjum.
Odzyskanie niepodległości przez Polskę niosło ze sobą wiele trudnych i złożonych problemów, zarówno w sferze wewnętrznej, jak i polityce zagranicznej. Jednym z nich był problem granic w tym zwłaszcza granicy wschodniej. Na apel Naczelnego Wodza o powszechną mobilizację, młodzież jasielskiego gimnazjum postanowiła, że wszyscy, począwszy od 16 roku życia, z wyjątkiem chorych i zupełnie niezdatnych do służby wojskowej, zaciągną się jako ochotnicy w szeregi walczących. Uchwałę taką powzięła z początkiem lipca, przystępując jednocześnie do ćwiczeń wojskowych w wyznaczonych punktach zbornych. Liczba ochotników wynosiła około 300, w tym dwóch profesorów: Roman Saphier i dyr. Zakładu Jakub Kuska. Udział młodzieży gimnazjalnej w wojnie polsko – rosyjskiej 1920 roku zaznaczył się szczególnie w bitwie pod Firlejówką (6.XI.1920r.)) W bitwie tej polegli bohaterską śmiercią prof. Roman Saphier i 8 uczniów.
Nową erę w dziejach polskiego szkolnictwa okresu II Rzeczypospolitej zapoczątkowała reforma szkolna, która weszła w życie w 1932 roku. Zgodnie z ustawą z dnia 11.II.1932 roku szkoły średnie ogólnokształcące podzielone zostały na 4 –letnie gimnazja i 2 –letnie licea. W gimnazjach obowiązywał program jednolity, po którego przerobieniu uczniowie zdawali tzw. małą maturę.
Liceum realizowało program zróżnicowany w zależności od przedmiotów kierunkowych, po czym uczniowie zdawali egzamin dojrzałości, który dawał prawo wstępu na wyższe uczelnie. Zakres zainteresowań młodzieży, w okresie 20 –lecia, rozszerzały liczne organizacje i koła zainteresowań np. SKO, Kram Spółdzielczy „Społem” „Bratnia pomoc uczniom” PCK, LOPiP, harcerstwo. Organizowano różne imprezy kulturalne oraz gry i zabawy towarzyskie. Kładziono nacisk na wszechstronne wychowanie uczniów, w tym głównie na wychowanie narodowe. S. Łempicki, mówiąc o ideale wychowawczym w tym okresie stwierdził, że „musi ono być polsko – narodowe i państwowe, kształcące w młodym pokoleniu zarówno kult i szacunek wobec państwa jak i ofiarność i obowiązkowość”.
Wybuch II wojny światowej w 1939 roku pogrzebał ambitne plany i nadzieje. Hitlerowcy rabowali i niszczyli dorobek pokoleń Jaślan, zgotowali śmierć, więzienia i obozy wielu mieszkańcom, dokonywali eksterminacji ludności żydowskiej. W odpowiedzi na represje narodził się ruch oporu. W Jaśle i w regionie działały ugrupowania polskiego podziemia: AK, GL, BCH, podejmując walkę z okupantem. W trudnych doświadczeniach wojennych sprawdziły się charaktery nauczyciel i uczniów. Konspiracyjna praca oświatowa, okupacyjne egzaminy i matury to doświadczenie patriotycznego zaangażowania nauczycieli tj. Kazimierza Płaczka, Leona Króla, Kazimierza Krajewskiego, Aleksandra Drozda. Po zniszczeniu miasta, jednym, co pozostało po dawnym Gimnazjum, była wolnostojąca sala gimnastyczna. Dzięki osobistemu zaangażowaniu dyrektora Jana Lisowskiego, miejscowego społeczeństwa i byłych uczniów, w 1962 roku został oddany do użytku nowy budynek. Tradycje i duch patriotyczny inspirowały również szczególne działania nauczycieli i uczniów w latach 80–tych. Wydarzenie sierpnia 1980 roku miały swoje wpływy także w rejonie jasielskim i w naszej Szkole.
Mimo napięć i emocji charakterystycznych dla tych czasów, szkoła nieprzerwanie i rytmicznie realizowała swoje podstawowe zadania w dziedzinie kształcenia i wychowania młodego pokolenia. Działalność naukowych kół pozalekcyjnych i organizacji szkolnych stwarzała i stwarza możliwość pogłębienia wiedzy. Dowodem tego jest duży procent absolwentów, którzy z powodzeniem podejmują naukę w szkołach wyższych i pomaturalnych.